Uliczka Cieszyńskich Kobiet
To wyjątkowa uliczka na Wzgórzu Zamkowym dedykowana... kobietom. 


Powstała, by zaznaczyć rolę i miejsce kobiet, które tworzyły niecodzienność i codzienność Cieszyna. To jedna z niewielu, a może nawet jedyna w Polsce taka uliczka. Pomysł udało się zrealizować dzięki zaangażowaniu Stowarzyszenia Klub Kobiet Kreatywnych przy wsparciu Zamku Cieszyn. Inspiracją było wydawnictwo "Cieszyński Szlak Kobiet'' autorstwa Władysławy Magiery.  

Lampy/pomniki dedykowane wybitnym kobietom zaprojektowały Sabina Knapczyk i Ola Satława. O projekcie powiedziały: "Obiekty przybrały najprostsze formy sześcianów, by cała uwaga widza skupiła się na obcowaniu z niezwykłymi kobietami, ich życiorysami (...) W mroku świecą... może wskazują drogę dosłownie i w przenośni?".

Uliczka Cieszyńskich Kobiet powstała w 2010 roku, trzy lata później oddano drugą jej część, w 2018 przybyły dwie nowe lampy poświęcone członkiniom Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego – pierwszego lokalnego rządu na ziemiach polskich, a w 2019 Uliczka zyskała dwie patronki, dla których posadzono magnolie. 

Uliczka Cieszyńskich Kobiet:

Marianna Górniak-Cienciałowa (1856-1905)
Razem z mężem Franciszkiem Górniakiem, głównym fundatorem Domu Narodowego w Cieszynie, przekazywali znaczne środki na cele publiczne. Po jego śmierci, już sama, wspomagała polskie organizacje i inicjatywy mające budzić polskiego ducha na Śląsku Cieszyńskim. Latami opiekowała się we własnym domu ubogą polską młodzieżą, studentami i sierotami, rozbudzając i podtrzymując ich świadomość narodową. 

Nina Górniak (1915-1939)
Utalentowana projektantka tkanin i odzieży. Wprowadziła nowoczesne formy reklamy unikalnych wyrobów tkanych z angielskich wełen w najlepszym gatunku, we własnym atelier. Dzięki wystawie Sztuk Aplikowanych w Paryżu zyskała popularność w Europie. Projektowała dla uznanych firm jak  Rodier, Coco Chanel. Rok przed wybuchem II wojny światowej przeniosła swoją pracownię do rodzinnej Sibicy, gdzie planowała otworzyć szkołę tkactwa artystycznego, ucząc zawodu ubogie dziewczęta. Zginęła podczas bombardowania w okolicy Rzeszowa w 1939 roku.

Gabriela von Thun und Hohenstein (1872-1957)
Austriacka arystokratka, czynem udowadniała przywiązanie do Śląska Cieszyńskiego. Doprowadziła do uruchomienia szpitala dziecięcego w Cieszynie (dziś jeden z pawilonów Szpitala Śląskiego). Przewodnicząca wielu ogólnych i kobiecych stowarzyszeń charytatywnych, m.in. kobiecego oddziału Czerwonego Krzyża w Cieszynie. Po II wojnie światowej "Dobra Pani z Kończyc Wielkich" została pozbawiona całego majątku, zmarła w Cieszynie w 1957 roku.

Zofia Kirkor-Kiedroniowa (1872-1952)
Bardzo aktywna działaczka w budzeniu polskości na Śląsku, zasiadała – w powołanej w 1918 roku – Radzie Narodowej Śląska Cieszyńskiego. Walczyła o polskość oraz połączenie Zaolzia z Macierzą. Była represjonowana przez władze rosyjskie i czeskie.  Przyczyniła się do powstania  na Zaolziu  polskich szkół i organizacji. Prowadziła badania historyczne, pisała książki, artykuły do gazet i pamiętniki. Inicjowała i aktywnie uczestniczyła w zbieraniu funduszy na cele społeczne i charytatywne na  Śląsku. 

Dorota Kłuszyńska (1874 -1952)
Do Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego weszła jako aktywna działaczka Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego. Walczyła o przyłączenie Śląska do Macierzy. Od 1911 organizowała na Śląsku Cieszyńskim obchody Dnia Kobiet, gdzie walczono o ich prawa wyborcze, redagowała też "Głos Kobiet".  W okresie międzywojennym zasiadała przez ponad 10 lat w senacie, gdzie z ramienia PPS zabiegała o ustawowe gwarancje praw socjalnych kobiet i ochronę macierzyństwa. Działała w społecznym ruchu walki z alkoholizmem, Robotniczym Towarzystwie Przyjaciół Dzieci i wielu innych organizacjach.

Emilia Kołder (1900-1974)
Autorka bestselleru "Kuchnia śląska", wyjątkowa kucharka, znana i ceniona na całym Zaolziu, ofiarna działaczka społeczna. Starania o wydanie książki, zawierającej ponad 1000 przepisów regionalnych i nie tylko, trwały ponad 7 lat. Odbijała się o "szklany sufit", ale dążenie, by Polacy coś po sobie pozostawili, siła charakteru oraz jej odwaga doprowadziły do tego, że wydawnictwo ujrzało światło dzienne.

Zofia Leitner (1868-1955) i Józefina Białkowa (1901-1987)
Zofia, wykształcona we Wiedniu, jako jedna z pierwszych w Cieszynie, założyła  w 1888 roku salon modniarski, do czasów współczesnych prowadzony tylko przez kobiety. Uzyskała tytuł cesarsko-królewskiego dworu we Wiedniu. Zasłużona dla rzemiosła artystycznego, wyuczyła wiele czeladniczek i mistrzyń modniarskich. Córka Józefina kontynuowała jej dzieło i prowadziła sklep przeszło pół wieku. Była znana z elegancji i umiejętności upiększania kobiet. Jej nakrycia głowy, zgodne z najnowszą modą, były cenione szczególnie wśród artystów. Człowiek wielkiego serca, pomagała potrzebującym. Odznaczona złotą oznaką Izby Rzemieślniczej za usługi dla ludności.

Janina Marcinkowa (1920-1999)
Etnograf, choreograf, pedagog, wykładowca, prekursorka edukacji regionalnej w środowisku cieszyńskim. Zebrała, udokumentowała i opublikowała wiedzę o tańcach ludowych, głównie z terenu Beskidu i Pogórza Cieszyńskiego. Uznana popularyzatorka polskiego folkloru tanecznego w kraju i za granicą.  Współzałożycielka i długoletnia choreografka Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej, który dzisiaj nosi jej imię.

Stefania Michejdowa (1884-1942)
Przez całe życie oddana sprawom ludzi "mniejszych szans", rozwijała ich talenty oraz inicjowała wiele lokalnych akcji pomocowych. Do jej zasług należało m.in.: utrzymywanie żłobka, sierocińca, pomoc gimnazjalistom, opieka nad grobami żołnierzy na cmentarzu komunalnym w Cieszynie. Działała w Polskim Czerwonym Krzyżu i Kole Polek, uczestniczyła w kwestach na polskie gazety i szkoły. Mimo spektakularnej walki o jej uwolnienie przez czołowe postaci Śląska Cieszyńskiego, zmarła w Oświęcimiu skazana za pomoc polskiemu podziemiu.   

Ewa Milerska (1915-1985)
Aktywna działaczka Polskiego Związku Kulturalno Oświatowego i Klubu Kobiet w Bystrzycy, organizatorka polskiego życia kulturalnego na Zaolziu. Pisała piękne wiersze gwarą, która zanika i trzeba ją pielęgnować. Zebrała i wydała wzory haftów, które spotykamy jako element cieszyńskiego stroju ludowego (na żywotkach) oraz zbiór poezji "Kwiaty z naszej łąki".

Helena Molak (1921-2012)
Kurierka W. Witosa, premiera RP, w czasie jego emigracji politycznej w Czechosłowacji. W latach II wojny światowej brała udział w ruchu oporu na Śląsku Cieszyńskim –w Batalionach Chłopskich i w Ludowym Związku Kobiet. Po roku 1989 działała na rzecz jedności ruchu ludowego. Odznaczona Krzyżem Walecznych i Orderem Polonia Restituta, a jako  wielki przyjaciel dzieci otrzymała Odznakę Przyjaciela Dziecka.

Łucja Maria Monne (1908-1991)
Działaczka sportowa i nauczycielka wychowania fizycznego, pedagog z powołania. Współzałożycielka Cieszyńskiego Oddziału Towarzystwa Ochrony Zwierząt. Wielka propagatorka akcji pomocy zwierzętom i właściwego ich traktowania. W testamencie zapisała swój majątek na schronisko dla bezdomnych zwierząt, a dwa cenne obrazy Juliana Fałata dla Muzeum Śląska Cieszyńskiego.

Agnieszka Pilchowa (1888-1945)
"Jasnowidząca" z Wisły, rozstrzelana w obozie w Ravensbruk, gdzie uwięziono ją za pomoc partyzantom. Kobieta o wielkim sercu, zawsze niosła pomoc potrzebującym. Leczyła niekonwencjonalnymi metodami, była nawet wzywana do szpitala. Pisała artykuły i powieści o swoich wizjach przyszłości. Otrzymywała nagrody od prezydentów Polski i Czechosłowacji, współpracowała z  J. Piłsudskim.

Anna Rucka (1903-1944)
Ofiarna działaczka organizacji kobiecych na Zaolziu w okresie międzywojennym. Prekursorka poradnictwa dla kobiet i kształcenia na kursach. W czasie wojny ukrywała w domu uciekinierów i pomagała im w dalszej drodze. Zamordowana w Oświęcimiu. Pisała wyjątkowe grypsy z hitlerowskich więzień.

Władysława Sikora (1917 -2010)
Harcerka, nauczycielka cieszyńskich szkół. Za prowadzenie tajnego nauczania więziona od 1940 do 1945 roku w Ravensbruck. Była tam w 1941 współzałożycielką jedynej obozowej drużynie harcerskiej "Mury". Dzięki pracy w kuchni, z narażeniem życia, pomagała obozowym koleżankom. Przekazywała informacje poza obóz. Do końca życia angażowała się w pracę w ZHP. Harcerką była 78 lat.

Maria Sojkowa (1875-1944)
Całe życie mieszkała w Trzyńcu – Oldrzychowicach, a do Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego weszła jako członkini zarządu Związku Śląskich Katolików. Należała do założycielek i aktywnie działała w Polskim Związku Niewiast Katolickich. Na spotkaniach oraz wiecach, zawsze ubrana w strój cieszyński, agitowała za przyłączeniem Śląska Cieszyńskiego do Polski.

Anna Szabot "Rachela" (1906-1942)
Działaczka harcerska, bohaterska siostra – diakonisa Ewangelickiego Diakonatu Żeńskiego Eben-Ezer w Dzięgielowie. Działała w grupie przyobozowej Batalionów Chłopskich, była łączniczką Komendy Głównej BCH. Pomagała więźniom Auschwitz, przenosiła listy, paczki, robiła zastrzyki pracującym poza obozem. Zginęła, ratując życie swojemu dowódcy, a jej ciało spalono w obozowym krematorium.

Matka Helena Tichy (1822-1886)
Urodzona w Pradze, pierwsza przełożona generalna śląskiej gałęzi Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza. W okresie Kulturkampfu przeniosła Dom Generalny z Nowicjatem z Trzebnicy do Cieszyna, gdzie siostry poświęciły się głównie działalności szkolno-wychowawczej. W szkołach kształciły się dziewczęta wyznania katolickiego, ewangelickiego i mojżeszowego. Rozpoczęła również misję na Wschodzie i w Ameryce. 

Patronki Uliczki 

Olga Havlová
Legenda czechosłowackiej opozycji demokratycznej, a po upadku komunizmu wybitna działaczka społeczna i założycielka Komitetu Dobrej Woli, wspierającego osoby z niepełnosprawnościami, sieroty oraz osoby starsze.  Po aresztowaniu Václava Havla zajęła się publikowaniem podziemnego wydawnictwa z niezależną literaturą "Edice Expedice", była także współzałożycielką Komitetu Niesprawiedliwie Prześladowanych. Współpracowała również ze stowarzyszeniem filmowym Originální videožurnál, dokumentującym działalność dysydencką w Czechosłowacji.  W 1990 roku założyła Komitet Dobrej Woli, wspierający osoby z niepełnosprawnościami, sieroty oraz osoby starsze.

Danuta Wałęsa 
Już jako Pierwsza Dama angażowała się w działalność społeczną, będąc m.in. honorową patronką Fundacji "Sprawni Inaczej". Objęła też funkcję honorowego prezesa gdańskiej Fundacji na Rzecz Rozwoju Kultury. W 2012 prezydent Bronisław Komorowski za "wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za oddanie dla sprawy przemian demokratycznych w kraju, za osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej", odznaczył ją Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Jest także laureatką Medalu św. Jerzego, który przyznaje "Tygodnik Powszechny" za "zmagania ze złem i uparte budowanie dobra w życiu społecznym ludziom, którzy wykazują szczególną wrażliwość na biedę, krzywdę, niesprawiedliwość i wrażliwość tę wyrażają czynem". Wychowała ósemkę dzieci. Do dziś wiele osób pamięta jak w 1983 roku  imieniu Lecha Wałęsy odebrała Pokojową Nagrodę Nobla. 

 







Punkt Informacji Turystycznej 
Zamku Cieszyn 

tel. +48 33 8510821 wew. 14 
mrussek@zamekcieszyn.pl
jmalorny@zamekcieszyn.pl